Wat is een jaarrekening?

Als je een ondernemer of startend ondernemer bent, heb je ongetwijfeld de term “jaarrekening” wel eens voorbij zien komen. Maar wellicht vraag je jezelf af: wat is nu eigenlijk een jaarrekening? En: ben ik ook verplicht om deze op te stellen? In dit artikel geven wij je antwoord op deze vragen en verduidelijken wij de term jaarrekening voor je.

Een jaarrekening is een overzicht van de financiële situatie van een onderneming over de periode van een boekjaar. In essentie bestaat een jaarrekening uit drie delen, namelijk:

De balans: dit is een momentopname van de financiële status van het bedrijf.
Een uitgebreide winst- en verliesrekening: deze biedt een overzicht van alle inkomsten en uitgaven van de onderneming binnen een boekjaar. Hieruit wordt het uiteindelijke resultaat bepaald.
Een toelichting op de genoemde onderdelen: hierin wordt duidelijk gemaakt hoe de balans en winst- en verliesrekening tot stand is gekomen. Hoe uitgebreid deze toelichting moet zijn, is afhankelijk van de omvang van het bedrijf en het doel van de jaarrekening.

Ben ik als ondernemer altijd verplicht tot het opstellen van een jaarrekening?

Nee, niet altijd. Dit hangt af van de rechtsvorm die jouw bedrijf heeft. De volgende rechtsvormen zijn wettelijk verplicht om een jaarrekening te deponeren bij de Kamer van Koophandel:

Besloten vennootschap;
Naamloze vennootschap;
Stichting;
Vereniging;
Coöperatie/onderlinge waarborgmaatschappij.

Dit betreft dus ondernemingen die een rechtsvorm hebben met rechtspersoonlijkheid. Deze jaarrekening hoeft daarentegen niet altijd gecontroleerd te worden door een accountant. Je leest meer over de eisen die gesteld worden in het volgende stuk.

Hoef ik met een rechtsvorm zonder rechtspersoonlijkheid nooit een jaarrekening te maken?

Je bent niet wettelijk verplicht om een jaarrekening op te stellen. Echter kan het wel zo zijn dat er belanghebbenden zijn die dit van je eisen. Denk hierbij aan een bank of investeerder. Daarnaast kan het natuurlijk altijd handig zijn voor jezelf om een jaarrekening op te stellen zodat je volledige grip hebt op jouw financiële situatie.

Een balans en winst- en verliesrekening is wel altijd verplicht. Ondanks dat een jaarrekening niet verplicht is wanneer je een bedrijf zonder rechtspersoonlijkheid hebt, ben je wel verplicht om aan het einde van ieder boekjaar een balans en winst- en verliesrekening op te stellen. Wanneer je jouw administratie hebt uitbesteed bij een professional zal hij of zij hier veelal zorg voor dragen.

Hoe uitgebreid moet de jaarrekening zijn?

Dit hangt af van de grootte van het bedrijf. Er zijn vier klassen te onderscheiden om de omvang van het bedrijf te bepalen: micro, klein, middelgroot en groot. Voor ieder van deze klasse gelden andere regels omtrent het opstellen van de jaarrekening.

Bij een micro onderneming voldoet een beperkte balans al en bij een kleine onderneming volstaat een verkorte balans met een beperkte toelichting.

Vanaf middelgroot worden de eisen serieuzer. Hier moet de balans, winst- en verliesrekening, bestuursverslag en een uitgebreide toelichting in de jaarrekening worden opgenomen. Ook is een controleverklaring van een onafhankelijke accountant vereist.

Een grote onderneming is verplicht om alle financiële gegevens uitgebreid uit te werken. Eveneens is de controleverklaring van een onafhankelijke accountant verplicht.

Wil je per klasse gedetailleerd weten wat er moet worden opgenomen? Bekijk dan het overzicht hieronder. Dit is gebaseerd op gegevens van de Kamer van Koophandel. Het is handig om eerst een test te doen om erachter te komen onder welke categorie jouw bedrijf valt.

Soort gegevens	Micro	Klein	Middelgroot	Groot
Beperkte balans	X
Verkorte balans		X
Enigszins vereenvoudigde balans			X
Uitgebreide balans				X
Vereenvoudigde winst- en verliesrekening			X
Uitgebreide winst- en verliesrekening				X
Beperkte toelichting		X
Uitgebreide toelichting			X	X
Bestuursverslag			X	X
Overige gegevens
Accountantsverklaring			X	X
Statutaire regeling en voorstel omtrent winstbestemming of verwerking verlies			X	X
Lijst met bijzondere rechten inzake zeggenschap in de rechtspersoon				X
Opgave van aantal winstbewijzen en dergelijke			X	X
Opgave van belangrijke gebeurtenissen na het einde van het boekjaar			X	X
Opgave van nevenvestigingen, hun namen en de landen waar ze gevestigd zijn				X

Verschillende soorten jaarrekeningen

Er zijn verschillende soorten jaarrekeningen te onderscheiden. In dit artikel wordt het onderscheid tussen vijf verschillende jaarrekeningen beschreven, namelijk:

De interne jaarrekening;
De fiscale jaarrekening;
De geconsolideerde jaarrekening;
De gepubliceerde jaarrekening;
De externe jaarrekening.

Deze soorten hebben allemaal een ander doel en zullen daarom ook anders opgesteld worden. Hieronder wordt aangeven wat de verschillen zijn.

De interne jaarrekening

Deze wordt ook wel de bedrijfseconomische jaarrekening genoemd. Het doel van de interne jaarrekening is het informeren van het management en de aandeelhouders van de onderneming. Hierdoor is deze vaak erg uitgebreid en wordt deze tot in detail uitgewerkt. Een voorbeeld van deze details is het uitsplitsen van het resultaat per vestiging, product of afdeling van een bedrijf. De informatie wordt dus vaak gebruikt door het management om extra aansturing te geven binnen een bedrijf.

De fiscale jaarrekening

De fiscale jaarrekening wordt opgesteld om te voldoen aan de regels van de Belastingdienst. Hiermee kan de Belastingdienst vaststellen hoeveel belasting betaald moet worden door een onderneming. Het is mogelijk dat de winst van een fiscale jaarrekening hoger uitvalt. Dit omdat er in de interne jaarrekening kosten worden meegenomen die niet mogen worden meegenomen in de fiscale jaarrekening.

De geconsolideerde jaarrekening

De geconsolideerde jaarrekening is kortgezegd een jaarrekening met de samengevoegde cijfers van ondernemingen binnen een groep. Deze wordt opgesteld door het moederbedrijf van de groep en bevat alle gegevens van de dochterondernemingen. Dit kan in bepaalde gevallen betekenen dat de dochterondernemingen die hieronder vallen geen jaarrekening meer hoeven te deponeren. Het is dan wel van belang dat er aan een aantal regels wordt voldaan:

Het moederbedrijf moet zich aansprakelijk stellen voor de schulden van de dochteronderneming;
De dochteronderneming verklaart jaarlijks dat zij hiermee instemt;
Het moederbedrijf deponeert een geconsolideerde jaarrekening waarin de cijfers van de dochteronderneming zijn verwerkt.

Bedrijven die hiermee te maken hebben zijn vaak groot en hebben daardoor een uitgebreide bedrijfsstructuur. Mocht je hier meer informatie over willen inwinnen dan is het verstandig om een professional in te schakelen. Wij kunnen je hiermee helpen.

De gepubliceerde jaarrekening

De gepubliceerde jaarrekening is openbaar voor eenieder die daar belang bij heeft. In deze jaarrekening worden posten op de balans en de winst- en verliesrekening zoveel mogelijk samengevoegd. Echter moet deze wel voldoen aan de wettelijke voorschriften voor rubricering, detaillering, waardering en afhankelijk van de grootte van het bedrijf, een accountantsverklaring.

In Nederland wordt de gepubliceerde jaarrekening gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. Zoals je eerder in dit artikel hebt gelezen verschilt het per onderneming of deze verplicht is om te deponeren.

De externe jaarrekening

De externe jaarrekening is iedere jaarrekening die niet bedoeld is voor intern gebruik. Voorbeelden hiervan zijn de bovengenoemde gepubliceerde jaarrekening en de fiscale jaarrekening. Deze jaarrekeningen worden opgesteld om externe partijen een bepaald inzicht te verschaffen.

Nu zijn de Belastingdienst en de Kamer van Koophandel natuurlijk niet altijd de enige externe partijen die belang hebben bij een jaarrekening. Het kan namelijk ook heel wenselijk zijn om voor financierders, banken of aandeelhouders een jaarrekening op te stellen die gericht is op de informatie die belangrijk is voor de partij die de jaarrekening gaat lezen. Wanneer hiervoor dan een aparte jaarrekening wordt opgesteld spreken we ook over een externe jaarrekening.

Moet ik verschillende soorten jaarrekeningen opstellen?

Nee, dat ben je niet. Wanneer je voldoet aan de criteria die je verplichten tot het opstellen van een jaarrekening is het wel zaak dat je een jaarrekening opstelt. Ben je eigenaar van meerdere bedrijven waarmee je deze verplichting hebt? Dan betekent dat, dat je voor al deze bedrijven apart een jaarrekening dient op te stellen.